Margin hay giao dịch ký quỹ là một thuật ngữ trong đầu tư chứng khoán đề cập đến việc nhà đầu tư có thể sử dụng khoản vay từ công ty CTCK và thế chấp khoản vay bằng chính  vốn dư và cổ phiếu mà nhà đầu tư đã mua. 


Margin hay giao dịch ký quỹ là việc dùng đòn bẩy tài chính trong đầu tư chứng khoán. Đây là dịch vụ cung cấp bởi Công ty chứng khoán (CTCK) cho phép nhà đầu tư vay tiền để có số lượng cổ phiếu có giá trị lớn hơn tài sản ròng của nhà đầu tư có trong tài khoản chứng khoán.

Giao dịch ký quỹ hay cho vay ký quỹ là giao dịch mua chứng khoán có sử dụng tiền đi vay của công ty chứng khoán, trong đó chứng khoán có được từ giao dịch này và các chứng khoán khác được giao dịch ký quỹ của nhà đầu tư được sử dụng làm tài sản bảo đảm cho khoản vay trên. Wikipedia

Tính hai mặt của Margin

Phố Wall vẫn truyền tai nhau câu nói: “High risk – High return” tức Lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro.

Việc sử dụng dịch vụ giao dịch ký quỹ được biết đến là phương thức giúp nhân đôi tài khoản, “double” lợi nhuận, đồng thời cũng là “con dao” bào mòn tài khoản nhanh nhất. 

Vậy thực tế thì việc sử dụng đòn bẩy tài chính này – margin mang lại những lợi ích và rủi ro gì cho nhà đầu tư trên thị trường Chứng khoán!?

Lợi ích của Margin:

Khi thị trường bước vào pha tăng giá, cùng sự đồng thuận với thị trường, giá cổ phiếu cũng trong xu hướng đi lên. Trong trường hợp này, nếu nhà đầu tư sử dụng margin, thì nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận nhiều hơn, đồng thời giá trị tài sản ròng tăng lên. Khi đó, dựa trên giá trị tài sản ròng hiện tại, nhà đầu tư có thể tiếp tục mua thêm cổ phiếu để gia tăng lợi nhuận nhanh hơn.

Để hiểu rõ hơn, chúng ta cùng quay lại sự nghiệp Nuôi trâu phía trên: bạn có 100 triệu, được Bác bán trâu cho vay 100 triệu (được hiểu là nhà đầu tư đang sử dụng đòn bẩy với tỷ lệ 1:1), kết quả là có 200 triệu để mua trâu.

Khi giá trâu trên thị trường tăng lên 10% so với giá mua, bạn lãi 20 triệu, chính là lãi 2 lần so với việc không vay tiền bác bán trâu. (Có nghĩa, nếu chỉ dùng vốn của mình – 100 triệu, bạn chỉ lãi 10 triệu khi giá trâu tăng 10%. Còn trong trường hợp này, số lãi 20 triệu đi kèm với vốn 100 triệu tự có thì tỷ suất sinh lời là 20%). Khi đó, giá trị tài sản ròng của bạn là 120 triệu đồng.

Như vậy, trở lại thị trường chứng khoán, một ví dụ minh họa thực tế, Nhà đầu tư có 100 triệu đồng, dùng tỷ lệ margin 1:1 để mua lượng cổ phiếu HPG có giá trị 200 triệu.

Gía cổ phiếu HPG tăng lên 10%, tương tự dự án nuôi trâu ở trên, nhà đầu tư lãi thêm 20 triệu. Gía trị tài sản ròng lúc này là 120 triệu. Với giá trị tài sản ròng 120 triệu này, nhà đầu tư có thể mua thêm lượng cổ phiếu HPG trị giá 20 triệu nữa, lượng cổ phiếu HPG sở hữu mới có giá trị 240 triệu đồng.

Nếu giá cổ phiếu tiếp tục tăng thêm 10%, thì nhà đầu tư có thêm 24 triệu lợi nhuận, giá trị tài sản ròng là 142 triệu, sinh lời 42% so với 100 triệu ban đầu. Như vậy, cổ phiếu HPG tăng 20%, mà tài sản nhà đầu tư đã sinh lời tới 42%.

Tóm lại, việc sử dụng margin khi cổ phiếu trong xu hướng tăng sẽ giúp gia tăng lợi nhuận, nhân lần khoản lời cho nhà đầu tư trong thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên trong lịch sử, Margin cũng được cho là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều cuộc khủng hoảng tài chính. Vậy rủi ro của margin là gì?

 Rủi ro của Margin:

“Hãy cẩn thận với đòn bẩy. Nó có thể chống lại bạn” – Walter Schloss

Margin được coi là con dao hai lưỡi, vì việc chúng ta sử dụng margin trong trường hợp giá cổ phiếu giảm, lúc này giá trị tài sản ròng sẽ giảm rất nhanh, tương ứng với tỷ lệ đòn bẩy mà nhà đầu tư đang sử dụng. Nếu nhà đầu tư sử dụng tỷ lệ đòn bẩy 1:1 thì sẽ lỗ gấp 2 lần bình thường.

Ví dụ minh họa, bạn có 100 triệu và sử dụng margin 1:1, tức vay thêm của công ty chứng khoán 100 triệu để mua lượng cổ phiếu HPG với giá trị 200 triệu. Khi giá HPG giảm 10%, lúc này, bạn bị lỗ 20 triệu, tức lỗ 20% so với phần vốn 100 triệu ban đầu.

Bên cạnh đó, khi sử dụng margin, nhà đầu tư còn phải trả lãi margin cho các công ty chứng khoán. Nhà đầu tư phải có lợi nhuận cao hơn lãi vay này thì mới có lời cho việc đầu tư của mình. 

Cuối cùng, khi cổ phiếu giảm giá, tài sản ròng của nhà đầu tư không đủ để đảm bảo khoản vay, công ty chứng khoán sẽ yêu cầu nộp thêm tiền cọc để đảm bảo khoản vay, hiện tượng này gọi là Margin Call. Nếu không có tiền mặt phải bán cổ phiếu để trả margin; giống như việc bạn phải bán trâu để trả nợ cho bác bán trâu ở ví dụ đầu bài viết.

Cuối cùng;

Craig Effron nói: “Đòn bẩy là con dao 2 lưỡi. Thật tuyệt vời khi giao dịch tăng giá, nhưng bạn sẽ bị đào thải nhanh chóng khi nó giảm giá”. 

Vậy là nên dùng margin hay không trong đầu tư ??? 

Nên xài margin khi thị trường Uptrend - ko nên xài margin khi downtrend !

Khi TT Uptrend

Đây là thời điểm tuyệt vời để sử dụng đòn bẩy và gia tăng lợi nhuận. Thông thường một con sóng nóng sốt sẽ kéo dài hơn 1 năm và hầu hết mọi cổ phiếu sẽ tăng trưởng. NĐT sẽ có đủ thời gian để không bị áp lực về bổ sung ký quỹ cũng như cổ phiếu có đủ động lực để tăng giá bền vững.

How to use margin: 

Trong nhịp sóng tăng dài luôn có những đợt điều chỉnh nhỏ, hãy tận dụng những đợt giảm giá 10-20% giữa 2 kỳ báo cáo lợi nhuận và thông tin thị trường xấu ngắn hạn, tại những hỗ trợ quan trọng những NĐT dày dặn kinh nghiệm sẽ dùng margin để gia tăng cổ phiếu. 
Khi kết thúc con sóng lớn, NĐT sẽ chốt lời và hạ hết margin.

Dùng lãi để để margin thêm cổ phiếu: Khi cổ phiếu mua bằng tiền mặt ban đầu đã lãi, NĐT có thể dùng thêm margin bằng lượng lãi đó để gia tăng cổ phiếu.

Khi TT downtrend / sideway / ko rõ xu hướng

Đây là lúc mà lượng margin trên thị trường xuống đến mức thấp nhất, sẽ khó bị những phiên force-sell hạng nặng như lúc trước nên nhà đầu tư cũng sẽ không lo thị trường bán tháo. 
Thị trường sideway cũng khiến cho biên lợi nhuận mỏng đi, nên dùng margin là cách tốt nhất để NĐT gia tăng lợi nhuận nhiều hơn khi TTCK chưa có nhiều chuyển biến mới.

How to use margin:
Khi giá cổ phiếu cân bằng trở lại, NĐT sẽ mua bằng tiền mặt tại vùng đáy và dùng margin ở điểm an toàn. Khi cổ phiếu bắt đầu tăng giá, họ sẽ đẩy tỷ lệ margin lên mức tối đa, và thực hiện chốt lời hạ margin tại những điểm kháng cự vùng biên độ đi ngang.

Lưu ý: 
Mọi người không nên lạm dụng margin xuyên suốt quá trình đầu tư, đặc biệt là nếu trong giai đoạn Downtrend. Vì TTCK biến động liên tục và rất nhạy với tin tức, chỉ cần một thông tin vĩ mô xấu như Covid-19 hay chiến tranh, bất ổn chính trị hay kể cả chỉ là những “tin đồn bắt bớ” có thể khiến thị trường hỗn loạn và tài sản của NĐT bốc hơi nhanh chóng.
Tổng kết:
Về cơ bản margin là con dao hai lưỡi, nó có lợi, là đòn bẩy khi cơ hội TT tốt (uptrend) nhưng ngược lại! là NĐT chúng ta cần hiểu biết về kinh tế vĩ mô để sớm nhận biết được các rủi ro / biến động thị trường theo xu thế kinh tế / chính trị / thiên tai / dịch họa.... Từ đó có chiến lược phù hợp với từng giai đoạn thị trường TTCK để quyết định có nên dùng margin hay không ?!